Με μαύρο χρυσάφι παρομοίαζαν τον ελληνικό χοίρο και σήμερα η εκτροφή χοίρων προσφέρει σίγουρο εισόδημα στον κτηνοτρόφο, καθώς η ελληνική παραγωγή είναι ελλειμματική και η χώρα μας εισάγει το 75% του χοιρινού κρέατος που καταναλώνουμε.
Μάλιστα σήμερα στην επαρχία πολλά νοικοκυριά στρέφονται και πάλι στην αγορά ενός μικρού χοίρου, τον οποίο μεγαλώνουν και όταν φτάσει στο επιθυμητό βέρος θα οδηγηθεί στο σφαγείο και θα δώσει αρκετές δεκάδες κιλά κρέατος. Η αγορά ενός μικρού χοίρου κοστίζει γύρω στα 50 ευρώ.
Ο χοίρος (κοιν. γουρούνι) είναι οικόσιτο θηλαστικό ζώο, που ανήκει στο γένος συς στην οικογένεια συΐδες και στην τάξη αρτιοδάκτυλα. Είναι ζώο παμφάγο και πολύ γόνιμο. Από τα αρχαιότατα χρόνια πιστεύεται ότι ο κατοικίδιος χοίρος (συς ο οικοδίαιτος, Sus scrofa domesticus) είναι απόγονος του αγριόχοιρου, τον οποίο εξημέρωσε ο άνθρωπος. Ζει σε όλα τα μέρη της γης και σήμερα εκτρέφεται μόνον και μόνον για το νοστιμότατο κρέας του.
Ολες οι φυλές των γουρουνιών χαρακτηρίζονται γενικά από χοντροκαμωμένο και μονοκόμματο σώμα, κοντά πόδια και κωνικό κεφάλι, το οποίο καταλήγει σε μακρύ ή κοντό ρύγχος. Ο χοίρος προσαρμόζεται σχεδόν μ' όλες τις κλιματολογικές συνθήκες, ωστόσο αναπτύσσεται καλύτερα σε εύκρατα κλίματα. Είναι ζώο παμφάγο και τρώει σχεδόν όλες τις τροφές. Το πεπτικό του σύστημα μπορεί να επεξεργαστεί οποιαδήποτε τροφή, αυτό θεωρείται μεγάλο πλεονέκτημα για τους εκτροφείς χοίρων, διότι με αυτή την παμφαγία του, επιτυγχάνεται η μεγίστη απόδοσή του, σε κρέας και λίπος.
Για χιλιάδες χρόνια, η υπαίθρια εκτροφή χοίρων υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς τομείς της οικόσιτης ζωικής παραγωγής στην Ελλάδα. Από τη δεκαετία του '60, η εισαγωγή χοίρων υψηλού γενετικού δυναμικού για τις ανάγκες της βιομηχανικού τύπου χοιροτροφίας, οδήγησε στην εξάλειψη της παραδοσιακού τύπου υπαίθριας εκτροφής χοίρων, που στηριζόταν σε αυτόχθονες εγχώριες φυλές χοίρων.
«Πιστοποιημένα συστήματα υγιεινής και ασφάλειας AGRO, που εφαρμόζονται σε όλα τα στάδια της παραγωγής, εγγυώνται την ασφάλεια και την υψηλή θρεπτική αξία των προϊόντων», λέει ο Κώστας Χήτας, ένας από τους ιδιοκτήτες μιας πρωτοποριακής μονάδας εκτροφής χοίρων που έχει διακριθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο
Σήμερα αυξάνει ο αριθμός των Ελλήνων κτηνοτρόφων που ασχολούνται με την εκτροφή χοίρων σε μονάδες.
Μάλιστα η οικογένεια του κ. Ευάγγελου Χήτα που ξεκίνησε την παραγωγή χοιρινού κρέατος το 1969, έχει διακριθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ως μία από τις πιο πρωτοποριακές, σύγχρονες παραγωγικές μονάδες στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.Οι δύο γιοι του Γιώργος και Κώστας Χήτας προχώρησαν σε επένδυση ύψους 15 εκατ. ευρώ (με χρηματοδότηση μέσω του αναπτυξιακού νόμου κατά 60% και τραπεζικό δανεισμό κατά 40%). Η Φάρμα Χήτας πραγματοποιεί ετήσιο τζίρο 10 εκατ. ευρώ, ενώ απασχολεί 50 άτομα προσωπικό.
Εκτροφή
Στη Φάρμα Χήτας που βρίσκεται κοντά στη Φιλιππιάδα, τα χοιρινά εκτρέφονται σε φιλικούς προς αυτά χώρους σε ένα περιβάλλον απόλυτης καθαριότητας που διασφαλίζουν την ευζωία των χοίρων.
Στη Φάρμα Χήτας που βρίσκεται κοντά στη Φιλιππιάδα, τα χοιρινά εκτρέφονται σε φιλικούς προς αυτά χώρους σε ένα περιβάλλον απόλυτης καθαριότητας που διασφαλίζουν την ευζωία των χοίρων.
Πιστοποιημένα συστήματα υγιεινής και ασφάλειας AGRO (φυτική διατροφή) και διαχείρισης της ποιότητας ISO που εφαρμόζονται σε όλα τα στάδια της παραγωγής, εγγυώνται την ασφάλεια και την υψηλή θρεπτική αξία των προϊόντων μας.
Η δυναμικότητα της μονάδας μας είναι 1.600 χοιρομητέρες κρεατοπαραγωγής και 400 αναπαραγωγής. Η παραγωγή της φτάνει τους 45.000-50.000 χοίρους το χρόνο και αντιπροσωπεύει το 5% της ελληνικής παραγωγής χοιρινού κρέατος. Πρόκειται για μία οικογενειακή επιχείρηση, πιστοποιημένη με ISO, που εκτείνεται σε 400 στρέμματα. Περιλαμβάνει μονάδα εκτροφής 2.000 χοιρομητέρων, διαθέτει βιομηχανικό σφαγείο, δυναμικότητας 120 χοιρινών ανά ώρα και 50.000 χοιρινών ετησίως.
Με κοπριά από τη χοιροτροφική μονάδα και υποπροϊόντα του σφαγείου, στην παραγωγή κρέατος, λειτουργεί σύστημα βιοαερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας 1 MW στο πλαίσιο της προστασίας του περιβάλλοντος.
Τα λύματα και τα υποπροϊόντα του σφαγείου, αφού περάσουν από τη φάση της παστερίωσης, προωθούνται σε κλειστή αναερόβια δεξαμενή εξισορρόπησης. Τα απόβλητα οδηγούνται σε δεξαμενή αναερόβιας χώνευσης. Εκεί, τα λύματα βιοδιασπώνται και δημιουργούν βιοαέριο. Μετά τον καθαρισμό, το παραγόμενο βιοαέριο προωθείται σε σύστημα συμπαραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας.
Τα στερεά λύματα, που έχουν διαχωριστεί με τη μέθοδο της κομποστοποίησης, προωθούνται ως εδαφοβελτιωτικό. Τα υγρά υπολείμματα, μετά την κατάλληλη επεξεργασία, χρησιμοποιούνται ακόμη και για χρήση μέσα στη μονάδα: νερό για πλύσιμο θαλάμων, πότισμα λουλουδιών κ.ά.
Οπως εξηγεί στις Επαγγελματικές Ευκαιρίες ο κ. Κώστας Χήτας, τα ζωικά απόβλητα, που διοχετεύονται σε υπόγεια κανάλια, ώστε η μονάδα να είναι καθαρή, μπαίνουν σε μία δεξαμενή 3.000 κυβικών, σε τακτά χρονικά διαστήματα. Εκεί παστεριώνονται, αδρανοποιούνται και αναμοχλεύονται και σε διάστημα 24-32 ημερών αποσυντίθενται, παράγοντας άχρωμο και άοσμο μεθάνιο, πλούσιο σε ενέργεια.
Μέρος της παραγόμενης ενέργειας καλύπτει τις ανάγκες σε ζεστό νερό της μονάδας (ποσοστό 50%) και το υπόλοιπο πωλείται στη ΔΕΗ. Το οικονομικό όφελος από τη χρήση της θερμικής ενέργειας φτάνει τις 500.000 ευρώ τον χρόνο.
«Αγκάθι» η υψηλή τιμή των ζωοτροφών
Η μεγάλη αύξηση στις τιμές των δημητριακών καρπών, που αποτελούν και τη βασική διατροφή των χοίρων, αποτελεί και το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι εκτροφείς χοίρων.
Σημειώνουμε ότι η Ευρωπαϊκή Eνωση βρίσκεται ανάμεσα στους μεγαλύτερους εξαγωγείς χοιρινού κρέατος. Και εξάγει σε χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα. Οι εξαγωγές χοιρινού κρέατος ανήλθαν το 2011 στο ποσό των 4,6 δισ. ευρώ (6 δισ. δολάρια), όπως προκύπτει από στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Γερμανία και η Ισπανία αποτελούν τις δύο μεγαλύτερες χώρες παραγωγής χοιρινού στην Ευρώπη.
Από τις αρχές του έτους έχουν τεθεί σε εφαρμογή νέοι αυστηρότεροι κανόνες για την εκτροφή χοίρων, γεγονός που εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε μείωση της ευρωπαϊκής παραγωγής έως και 10%.
Αντίθετα, ανοδικά κινείται η παραγωγή σε ΗΠΑ και Κίνα, με 117 εκατομμύρια χοίρους και 690 εκατομμύρια χοίρους αντίστοιχα. Μάλιστα η παραγωγή της Κίνας βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα από το 1976.
Η ευρωπαϊκή οδηγία 2008/12 σχετικά με την προστασία των χοίρων προβλέπει ότι οι χοιρομητέρες και οι μικροί θηλυκοί χοίροι πρέπει να διαβιούν σε ομάδες επί δυόμισι περίπου μήνες, κατά την κυοφορία, σε όλα τα χοιροτροφεία με 10 χοιρομητέρες και πλέον, από την 1η Ιανουαρίου 2013.
Μεταξύ άλλων, ορίζεται ότι «ο συνολικός ελεύθερος χώρος δαπέδου που διαθέτει κάθε μικρός θηλυκός χοίρος μετά τη λοχεία και κάθε χοιρομητέρα σε περίπτωση ομαδικού σταβλισμού μικρών θηλυκών χοίρων ή/και χοιρομητέρων πρέπει να είναι τουλάχιστον 1,64 τ.μ. και 2,25 τ.μ. αντιστοίχως. Οταν τα ζώα αυτά σταβλίζονται σε ομάδες μικρότερες των 6, ο ελεύθερος χώρος δαπέδου πρέπει να αυξάνεται κατά 10%. Οταν σταβλίζονται σε ομάδες 40 ή περισσοτέρων ζώων, ο ελεύθερος χώρος δαπέδου μπορεί να μειώνεται κατά 10%».
Σταβλισμός
Οι χοιρομητέρες και οι μικροί θηλυκοί χοίροι σταβλίζονται ομαδικά για την περίοδο που αρχίζει 4 εβδομάδες μετά τη λοχεία και λήγει 1 εβδομάδα πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού.
Οι χοιρομητέρες και οι μικροί θηλυκοί χοίροι σταβλίζονται ομαδικά για την περίοδο που αρχίζει 4 εβδομάδες μετά τη λοχεία και λήγει 1 εβδομάδα πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού.
Ο στάβλος στον οποίο εκτρέφεται η ομάδα πρέπει να έχει πλευρές μήκους μεγαλύτερου από 2,8 μέτρα. Οταν λιγότερο από 6 ζώα σταβλίζονται ομαδικά, ο στάβλος στον οποίο εκτρέφεται η ομάδα πρέπει να έχει πλευρές μήκους μεγαλύτερου από 2,4 μέτρα.
Εντυπωσιακή ανάπτυξη παρουσιάζει η βιολογική εκτροφή
Η βιολογική εκτροφή χοίρων στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη λόγω του αυξημένου ενδιαφέροντος των καταναλωτών για βιολογικά προϊόντα. Αρχικά, το 2002, εντάχθηκαν στο πρόγραμμα της βιολογικής κτηνοτροφίας χοιροτρόφοι από τη Δυτική Ελλάδα, τη Θεσσαλία, τη Βόρεια Ελλάδα και την Κρήτη.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Διεύθυνσης Βιολογικής Γεωργίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η ανάπτυξη της βιολογικής χοιροτροφίας στη Δυτική Ελλάδα, στη Θεσσαλία και στη Βόρεια Ελλάδα υπήρξε εντυπωσιακή για το χρονικό διάστημα 2002-2007. Σημαντική υπήρξε, επίσης, αλλά σε μικρότερο βαθμό και πιο σταδιακή, η ανάπτυξή της στην Κρήτη. Ωστόσο από το 2003-2004 και μετά άρχισε η ανάπτυξη της βιολογικής χοιροτροφίας και σε άλλες περιοχές, και ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα.
Αύξηση
Το 2002 ο συνολικός αριθμός των βιολογικών χοίρων ήταν μόλις 1.288. Από τότε και μέχρι το 2005 παρατηρήθηκε μια σταθερή αύξηση, ενώ κατά την περίοδο 2006-2007 παρατηρήθηκε μια σημαντική αύξηση, φτάνοντας τον αριθμό των 175.000 βιολογικών χοίρων. Ωστόσο, από το 2008 παρατηρείται σημαντική μείωση, κυρίως λόγω των περικοπών στις κρατικές επιδοτήσεις για τη βιολογική χοιροτροφία, καθώς και της αύξησης των τιμών των βιολογικών ζωοτροφών, και ειδικά των δημητριακών.
Το 2002 ο συνολικός αριθμός των βιολογικών χοίρων ήταν μόλις 1.288. Από τότε και μέχρι το 2005 παρατηρήθηκε μια σταθερή αύξηση, ενώ κατά την περίοδο 2006-2007 παρατηρήθηκε μια σημαντική αύξηση, φτάνοντας τον αριθμό των 175.000 βιολογικών χοίρων. Ωστόσο, από το 2008 παρατηρείται σημαντική μείωση, κυρίως λόγω των περικοπών στις κρατικές επιδοτήσεις για τη βιολογική χοιροτροφία, καθώς και της αύξησης των τιμών των βιολογικών ζωοτροφών, και ειδικά των δημητριακών.
Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις η ανεπαρκής κατάρτιση και εξειδίκευση των χοιροτρόφων καθώς και οι χαμηλές επενδύσεις τους σε εκσυγχρονισμό και εξοπλισμό των εκτροφών τους είχαν ως αποτέλεσμα προβλήματα υγείας των ζώων, μειωμένες αποδόσεις, υποβαθμισμένης ποιότητας σφάγια και υψηλό κόστος παραγωγής.